هونولولو (AP) – برای بیش از 50 سال، تلسکوپ ها و نیازهای ستاره شناسان بر قله Mauna Kea، کوهی مقدس برای بومیان هاوایی که همچنین یکی از بهترین مکان های جهان برای مطالعه آسمان شب است، تسلط داشته است.
این در حال حاضر با یک قانون جدید ایالتی در حال تغییر است که می گوید ماونا کیا باید برای نسل های آینده محافظت شود و علم باید با فرهنگ و محیط زیست متعادل شود. کارشناسان فرهنگی بومی هاوایی به جای مشاوره دادن به مدیران اجلاس که اکنون انجام می دهند، کرسی های رای گیری در هیئت حاکمه جدید خواهند داشت.
این تغییر پس از آن صورت می‌گیرد که سه سال پیش هزاران معترض برای جلوگیری از ساخت یک رصدخانه پیشرفته در کوه اردو زدند و سیاست‌گذاران و ستاره‌شناسان را به لرزه درآوردند تا متوجه شوند وضعیت موجود باید تغییر کند.
چیزهای زیادی در خطر است: طرفداران بومی هاوایی می خواهند از یک سایت با اهمیت معنوی محافظت کنند. اخترشناسان امیدوارند بتوانند قراردادهای اجاره زمین دولتی زیر رصدخانه‌های خود را که تا 11 سال دیگر منقضی می‌شود، تمدید کنند و به اکتشافات علمی انقلابی برای دهه‌های آینده ادامه دهند. رهبران تجاری و سیاسی مشتاق نجوم برای حمایت از مشاغل با درآمد خوب در ایالتی هستند که مدتهاست برای تنوع بخشیدن به اقتصاد وابسته به گردشگری خود تلاش کرده است.
در نهایت، مرجع جدید ممکن است اولین مورد آزمایشی در جهان را ارائه دهد که آیا اخترشناسان می‌توانند راهی برای مطالعه محترمانه و مسئولانه جهان از سرزمین‌های بومی و مهم فرهنگی بیابند.
ما قرن هاست که اینجا هستیم. ما نرفته ایم؛ ما هنوز اینجا هستیم و ما دانشی داریم که می‌تواند یک راه‌حل مدیریتی عملی را تولید کند که فراگیرتر باشد.»
موضوع بحث قله Mauna Kea است که 13803 فوت (4207 متر) بالاتر از سطح دریا قرار دارد. در سال 1968، ایالت به دانشگاه هاوایی زمینی را به مدت 65 سال اجاره داد که مدرسه آن را به موسسات تحقیقاتی پیشرو جهانی در ازای سهمی از زمان مشاهده اجاره می دهد.
اخترشناسان قله Mauna Kea را دوست دارند زیرا آسمان صاف، هوای خشک و آلودگی نوری محدود آن را به بهترین مکان برای مطالعه فضا از نیمکره شمالی تبدیل کرده است. ده ها تلسکوپ عظیم آن نقش کلیدی در پیشرفت درک بشر از جهان، از جمله ساخت برخی از اولین تصاویر از سیارات خارج از منظومه شمسی ایفا کرده اند. ستاره شناس آندره آ گز از یکی برای اثبات وجود یک سیاهچاله بسیار پرجرم در مرکز کهکشان ما استفاده کرد که برای آن جایزه نوبل فیزیک 2020 را به اشتراک گذاشت.
اما تلسکوپ‌ها منظره قله را نیز تغییر داده و بومیان هاوایی را که این مکان را مقدس می‌دانند، به طور فزاینده‌ای ناراحت کرده‌اند. اعتراضات سال 2019 توسط افرادی که خود را “کیائی” یا محافظان کوه می نامیدند، با هدف توقف ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین رصدخانه تاکنون انجام شد: تلسکوپ سی متری 2.65 میلیارد دلاری یا TMT با حمایت دانشگاه کالیفرنیا. و سایر نهادها
مجریان قانون 38 نفر از بزرگان را که اکثراً بومیان هاوایی بودند دستگیر کردند که فقط معترضان بیشتری را به خود جلب کرد. پلیس ماه‌ها بعد پس از اینکه TMT گفت که ساخت و ساز را فوراً پیش نخواهد برد، عقب نشینی کرد. معترضان در مارس 2020 در بحبوحه نگرانی ها در مورد COVID-19 در محل ماندند اما اردوگاه خود را بستند.
این اپیزود قانونگذاران را وادار کرد تا به دنبال رویکرد جدیدی باشند.
نتیجه هیئت حاکمه جدید، اداره نظارت و نظارت Mauna Kea است که دارای هیئت مدیره 11 عضو دارای رأی خواهد بود. استاندار هشت نفر را منصوب می کند. فرماندار دیوید ایج تاریخی را برای اعلام نامزدهای خود تعیین نکرده است که برای تایید به مجلس سنای ایالت خواهد رفت. وی گفت که بیش از 30 نفر درخواست داده اند.
Palacat-Nelsen گفت که دانش سنتی بومیان هاوایی می تواند به مقامات کمک کند تا تعیین کنند سازه های دست ساز مانند تلسکوپ ها تا چه اندازه باید در قله ردپایی داشته باشند.
«آیا گام های سنگینی برمی داریم؟ آیا قدم های سبک برمی داریم؟ چه زمانی قدم برداریم؟ در چه فصل هایی قدم برمی داریم؟» Palacat-Nelsen گفت. «همه آن نوع دانش در اکثر داستان‌های ما نهفته است، داستان‌های سنتی ما که به دست ما رسیده است.»
هیئت مدیره این تخصص را خواهد داشت زیرا یکی از اعضای این مرجع باید یک پزشک شناخته شده فرهنگ بومی هاوایی و دیگری از نوادگان مستقیم یک تمرین‌کننده بومی هاوایی سنت‌های Mauna Kea باشد.
محور اصلی منظره بومی هاوایی Mauna Kea این ایده است که قله جایی است که خدایان در آن زندگی می کنند و انسان ها اجازه زندگی ندارند. یک آواز چند صد ساله می گوید که کوه، بزرگ ترین فرزند Wakea و Papawalinu’u، منابع مرد و زن همه زندگی است. تا به امروز، این کوه ابرها و بارندگی هایی را به سمت خود می کشد که جنگل ها و آب شیرین را به جوامع جزیره بزرگ هاوایی می دهد.
قانونگذاران این قانون را پس از تشکیل یک گروه کاری متشکل از کارشناسان فرهنگی بومی هاوایی، معترضان، کارکنان رصدخانه و مقامات ایالتی برای بحث در مورد Mauna Kea تهیه کردند. گزارش آنها که بخش بزرگی را به اهمیت تاریخی و فرهنگی کوه اختصاص داده بود، اساس قانون جدید را تشکیل داد.
چند کیایی که در آن کارگروه حضور داشتند از مرجعیت حمایت می کنند. رئیس مجلس یک نفر از رهبران کیایی را برای هیئت رئیسه معرفی کرده است.
اما برخی از مخالفان دیرینه تلسکوپ انتقادی هستند و سؤالاتی را در مورد اینکه حمایت جامعه این مرجع تا چه حد گسترده خواهد بود ایجاد می کنند.
Kealoha Pisciotta، که از سال 1998 بخشی از چالش‌های قانونی علیه TMT و دیگر طرح‌های رصدخانه بوده است، گفت که بومیان هاوایی باید حداقل در هیئت مدیره دارای جایگاه برابر باشند.
“شما حرف واقعی ندارید. پیسیوتا، سخنگوی گروه‌های Mauna Kea Hui و Mauna Kea Aina Hou، گفت: این برنامه برای ایجاد توهم داشتن رضایت و نمایندگی در شرایطی طراحی شده است که واقعاً چنین نیست.
قانونگذاران گفتند که فشار برای رسیدگی به بن بست تلسکوپ هاوایی فقط از داخل ایالت نیست بلکه از طرف جامعه نجوم ایالات متحده نیز می آید.
دیوید تارناس، نماینده ایالتی، به گزارش کمیته ای متشکل از اخترشناسان از سراسر کشور اشاره کرد که در آن اعلام کرد که نیاز به توسعه مدل جدیدی از تصمیم گیری مشترک همراه با جوامع بومی و محلی وجود دارد.
سناتور ایالت دونا مرکادو کیم گفت: «این فقط مسئله جزیره بزرگ نیست، فقط یک مسئله ایالتی نیست، بلکه من معتقدم که این یک موضوع جهانی است. “من معتقدم که جهان نظاره گر است تا ببیند ما چگونه با این موضوع برخورد می کنیم.”
در همین حال، موضوع TMT حل‌نشده باقی مانده است: حامیان آن همچنان می‌خواهند در Mauna Kea بسازند، اگرچه آنها یک سایت در جزایر قناری اسپانیا را به عنوان پشتیبان انتخاب کرده‌اند.
رئیس برنامه نجوم دانشگاه هاوایی گفت که این مقام می تواند به مؤسسه خود کمک کند اگر “کل وضعیت” را برای نجوم ماونا کیا تثبیت کند.
اما داگ سایمونز گفت که نگران است که مقامات به موقع برای تمدید اجاره نامه اصلی و اجاره فرعی قله دست به کار نشوند.
اجاره اصلی مستلزم آن است که تمام تلسکوپ‌های موجود از رده خارج شده و مکان‌های آنها تا سال 2033 به حالت اولیه خود بازگردانده شود، اگر دولت اجازه تمدید آن را ندهد.
سیمونز گفت که از بین بردن تلسکوپ ها و زیرساخت های مرتبط حداقل پنج یا شش سال طول می کشد. این بدان معناست که قراردادهای اجاره جدید باید تا سال 2027 آماده شود، در غیر این صورت رصدخانه ها باید شروع به تعطیلی کنند.
سیمونز گفت: «هیچ راه آشکاری برای دور زدن این موضوع وجود ندارد. او گفت که برای به حداکثر رساندن زمان برای مذاکرات و چالش‌های حقوقی اجتناب‌ناپذیر، فشار می‌آورد تا این اختیار هر چه سریع‌تر ایجاد شود.
ریچ ماتسودا، که برای رصدخانه WM Keck کار می‌کند و در این گروه کار می‌کرد، از اعضای نهایی هیئت مدیره خواست که از «ذینفعانی با منافع محدود که سعی می‌کنند اطمینان حاصل کنند که سهم خود را به دست می‌آورند» خودداری کنند.
او گفت که تنش‌ها بر سر ساخت تلسکوپ باعث شد تا مردم از بحث در مورد مسائل دشوار پیرامون ماونا کیا خودداری کنند. او گفت که اولویت بندی قانون جدید برای سلامت کوه ممکن است این موضوع را تغییر دهد.
ماتسودا گفت: “امید من این است که اگر این کار را درست انجام دهیم، این فرصتی به ما می دهد تا این پویایی را تغییر دهیم.”